Bong gân cổ chân

20:13, 31/05/2023

BONG GÂN CỔ CHÂN

 

Bs CKII Võ Hòa Khánh

Trưởng phòng Quản lý Chất lượng

Định nghĩa

Bong gân cổ chân là tình trạng tổn thương dây chằng vùng khớp cổ chân, tổn thương thông thường là dãn nhưng đôi khi cũng có rách, đứt dây chằng cổ chân nếu bong gân nặng

Bong gân khớp cổ chân là loại bong gân phổ biến nhất, kiểu chấn thương thường gặp nhất là kiểu vẹo trong do tiếp đất sai tư thế làm cổ chân bị vẹo, nghiêng hoặc xoắn. Thành phần dễ bị tổn thương nhất là phức hợp mắt cá ngoài (chiếm 85%), bao gồm: dây chằng sên mác trước, dây chằng mác gót, dây chằng sên mác sau

Nguyên nhân

  • Do chấn thương thể thao: đá banh, chơi tennis, cầu lông, bóng chuyền bóng rổ …
  • Do sụp hố khi di chuyển đi trong rừng, khi trời mưa, đi trong điều kiện không đủ ánh sáng
  • Do mang giầy cao gót bị lật chân …

Mức độ bong gân: Có 3 độ

  • Độ I: Mức độ nhẹ, bong gân này xảy ra khi lực tác động vào vùng cổ chân của bạn không quá lớn và gây nên tình trạng giãn dây chằng nhẹ. Vùng cổ chân của bạn sẽ xuất hiện vết sưng nhỏ và kèm theo cảm giác hơi đau một chút.
  • Độ II: Mức trung bình, khi bị bong gân ở mức độ này, dây chằng ở vùng cổ chân của bạn có thể đã bị rách hoặc bị đứt một phần. Vùng cổ chân sẽ bị sưng và thâm khá lớn. Khi đứng lên bạn sẽ cảm nhận được cảm giác hơi mất vững ở phần cổ chân.
  • Độ III: Mức độ nặng, đây là mức độ nặng nhất khi bạn bị bong gân cổ chân. Trường hợp này, dây chằng ở phần cổ chân của bạn sẽ bị đứt toàn bộ. Vùng cổ chân sẽ bị sưng và bầm tím rất lớn. Khi đứng dậy bạn sẽ có cảm giác cực kỳ đau và hoàn toàn bị mất vững khớp cổ chân.

Cách sơ cứu ngay sau khi bong gân: Nguyên tắc P.R.I.C.E

  • Protect: Cố định khớp cổ chân bằng nẹp thun, nẹp vải, nẹp hơi …
  • Rest: Hạn chế tì nén chân đau. Có thể sử dụng nạng hỗ trợ khi đi lại
  • Ice: Chườm túi nước đá lên vùng sưng đau nhiều lần sau chấn thương, mỗi lần 10-20 phút trong 24 - 48 giờ đầu.
  • Compression: Dùng băng thun, nẹp thun cổ chân, nẹp hơi cổ chân… băng ép nhẹ cổ chân trong 24 – 36 giờ đầu.
  • Elevation: Ngồi hoặc nằm kê chân cao 2 – 3 giờ mỗi ngày. 

Thuốc

  • Sử dụng thuốc giảm đau nhóm paracetamol và kháng viêm nhóm NSAID để giúp giảm đau, giảm sưng, tránh phù nề
  • Xin ý kiến Bác sĩ khi dùng thuốc

Tránh

Không xoa bóp: Xoa bóp vì sẽ làm cổ chân sưng bầm và tím nhiều hơn

Không đắp thuốc, lá cây, các loại không rõ nguồn gốc lên cổ chân

1

Chườm lạnh cổ chân trong 48 giờ đầu tiên

Tập vận động có 3 giai đoạn

Phục hồi tầm vận động và sự mềm dẻo của khớp cổ chân

Thực hiện từ 7 – 10 ngày sau chấn thương

Gập và duỗi nhẹ nhàng cổ chân

2

Tự tập:

Ngồi trên mặt phẳng, duỗi chân thẳng,dồn lực vào mũi bàn chân gập về phía mu bàn chân (kiểu gập lưngbàn chân), sau đó duỗi bàn chân về phía lòng bàn chân

Giữ tầm 3-5 giây sau đó thực hiện lại động tác trên 10 lần

Có người hỗ trợ

           Nằm ngửa

  • Người hỗ trợ nắm giữ gót chân và dùng tay đỡ bàn chân bệnh nhân, tay kia giữ ở gối để giúp chân bệnh nhân thằng
  • Sau đó gấp cổ chân lại bằng cách kéo gót chân bệnh nhân xuống và mũi bàn chân gập về phía mu (kiểu gập bàn chân).
  • Khi khớp cổ chân được gấp tối đa, người hỗ trợ tiếp tục vận động duỗi khớp cổ chân 
  • Mỗi lần giữ 3 – 5 giây là lập lại 10 lần

Nằm sấp

  • Người bệnh nằm sấp, gập gối cho cẳng chân vuông góc với người. 
  • Người hỗ trợ dùng một tay nắm gót chân ở phía lòng bàn chân, tay còn lại nắm giữ cẳng chân sát khớp cổ chân.
  • Sau đó ấn mạnh bàn chân làm gấp khớp cổ chân về phía mu bàn chân. Tiếp tục kéo bàn chân làm gấp khớp cổ chân về phía lòng bàn chân.

Tập xoay khớp cổ chân

4

Bệnh nhân nằm ngữa, duỗi chân, bệnh nhân tự xoay cổ chân hoặc người hỗ trợ một tay nắm giữ phần trước bàn chân (ngón tay cái trên mu bàn chân, các ngón khác thì ở trong lòng bàn chân)

Tay còn lại của người hỗ trợ đặt trên gối để giữ chân không bị xoay. 

Sau đó xoay bàn chân vào trong rồi ra ngoài.

Cứ làm như vậy liên tục nhiều lần sẽ giảm tình trạng đau khớp cổ chân nhanh chóng.

Các bài tập này giúp tập kéo căng gân cơ bụng chân (cơ sinh đôi), gân gót chân và các gân cơ gấp - duỗi cổ chân, bàn chân.

2/ Phục hồi sức mạnh cổ chân:

  • Sau khi tầm vận động thụ động (bước 1) đạt 60-70% và sau 3-4 tuần, bệnh nhân tập tăng sức mạnh gân cơ vùng cổ chân (bao gồm cơ bắp chân, gân gót, gân gấp cổ chân, gấp ngón chân, gân duỗi cổ chân và duỗi ngón chân):
  • Tập như trên với người hổ trợ giống ở trên nhưng với kháng lực cao hơn
  • Tập với dây thun, dây kéo đối kháng chun giãn
  • Tập bước lên bước xuống cầu thang

3/ Tập thăng bằng, cân bằng cổ chân

Sau khi tầm vận động và sức mạnh cổ chân gần như hoàn toàn, tập các bài tập về thăng bằng như đứng 1 chân trên chân đau, nhảy dây v…v 

Khi nào chơi thể thao lại

  • Sau 3 tháng
  • Khi cổ chân hết đau, sưng
  • Tầm vận động khớp mềm dẻo, trở vể như bình thường
  • Khi cổ chân đã tập được động tác thăng bằng

 

Một số hình ảnh luyện tậpYnh_man_hinh_2023-05-31_luc_20.24.39

Ynh_man_hinh_2023-05-31_luc_20.24.58Ynh_man_hinh_2023-05-31_luc_20.25.09

Thời gian để hồi phục sau chấn thương bong gân

  • Với bong gân độ I, bạn cần nghỉ ngơi từ 2 – 3 tuần.
  • Với bong gân độ II, bạn cần từ 3 –  6 tuần để điều trị.
  • Với bong gân độ III, bạn có thể cần phải phẫu thuật để điều trị và nhiều trường hợp cần tới 3 – 6 tháng để điều trị.

Cách phòng tránh

  • Khởi động kĩ trước khi bắt đầu hoạt động thể dục thể thao
  • Tập thể dục thường xuyên: Hoạt động vừa phải mỗi ngày sẽ tốt hơn hoạt động mạnh chỉ một hoặc hai lần một tuần. Điều này giúp cơ bắp của bạn mềm mại và linh hoạt, do đó chúng có thể nhanh chóng phục hồi khi có tổn thương ngoài ý muốn
  • Hãy chú ý tới thời tiết, địa hình, quãng đường chạy bộ hay chơi thể thao của bạn. Trời mưa, đường trơn trượt, gồ ghề sẽ khiến bạn tăng nguy cơ trượt ngã.
  • Hãy đầu tư dụng cụ thể thao như giày, quần áo … phù hợp.
  • Thực hiện an toàn trong lao động và trong sinh hoạt, tránh nguy cơ ngã khi phải thực hiện các công việc cần có sự thăng bằng trên các độ cao.

Bs CKII Võ Hòa Khánh
TAG:
Ý kiến của bạn